Rug Pull trò lừa bịp: nhận diện và phòng ngừa

Trong những năm gần đây, thị trường tiền điện tử phát triển mạnh mẽ, thu hút một lượng lớn nhà đầu tư. Tuy nhiên, đi kèm với đó là sự gia tăng của nhiều trò lừa bịp, trong đó phổ biến nhất là Rug Pull. Dữ liệu cho thấy, vào năm 2021, các trò lừa bịp Rug Pull đã gây ra thiệt hại lên tới 2.8 tỷ USD, chiếm 37% tổng doanh thu từ các vụ lừa đảo tiền điện tử trong năm đó.

Tháng 4 năm 2023, ngành DeFi lại một lần nữa gặp phải nhiều vụ Rug Pull, gây thiệt hại cho nhà đầu tư lên đến hơn 6,2 triệu USD, liên quan đến 32 dự án. Trong đó, thiệt hại trên BNBChain là nghiêm trọng nhất, khoảng 4,5 triệu USD, chiếm hơn 73% tổng thiệt hại. Ethereum và Arbitrum lần lượt thiệt hại 1,05 triệu USD và 182 nghìn USD, đứng thứ hai và thứ ba.

Rug Pull là gì

Rug Pull là một trò lừa bịp trong tiền điện tử, thường biểu hiện là các nhà phát triển dự án đột ngột rút tiền từ quỹ thanh khoản DEX, dẫn đến giá coin giảm mạnh, hoặc lợi dụng quyền hạn tập trung và lỗ hổng logic để cuỗm tiền của nhà đầu tư. Đây là một phương thức lừa đảo điển hình trong lĩnh vực DeFi.

Gần đây, một sự kiện nghi ngờ là Rug Pull đã xảy ra vào ngày 26 tháng 4 năm 2023, liên quan đến dự án DEX Merlin trong hệ sinh thái zkSync. Dự án này sau khi khởi động buổi bán trước ba ngày đã ngay lập tức bị đánh cắp khoảng 1,82 triệu đô la USDC, ETH và các loại tiền điện tử khác do các nhà phát triển ác ý lợi dụng lỗ hổng để thực hiện Rug Pull. Hiện tại, sự việc vẫn đang được điều tra.

Các loại chính của Rug Pull

Rug Pull chủ yếu bao gồm ba loại:

1. Lừa đảo thanh khoản: Người tạo dự án rút hết tiền từ bể thanh khoản, khiến token của nhà đầu tư lập tức trở về con số không.

2. Lệnh bán hạn chế: Các nhà phát triển thiết lập giới hạn trong mã, chỉ cho phép họ bán token. Sau khi các nhà đầu tư mua đủ nhiều, các nhà phát triển sẽ bán ra để thu lợi.

3. Bán phá giá: Các nhà phát triển bán tháo token mà họ nắm giữ, dẫn đến việc giá coin sụt giảm mạnh, khiến token mà các nhà đầu tư khác nắm giữ trở nên vô giá trị.

Cách nhận biết và tránh Rug Pull

Dưới đây là 6 dấu hiệu cần cảnh giác, có thể có rủi ro Rug Pull:

1. Nhóm phát triển không rõ hoặc ẩn danh
2. Không khóa thanh khoản
3. Giới hạn lệnh bán
4. Số lượng người nắm giữ token hạn chế nhưng giá tăng vọt
5. Lợi nhuận cao nghi ngờ
6. Không có kiểm toán bên ngoài

Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng nên chú ý:

• Kiểm tra xem mã hợp đồng có mã nguồn mở và đã được kiểm toán nghiêm ngặt hay không
• Dự án có đảm bảo an ninh và biện pháp khẩn cấp không
• Dự án có quyền chuyển tiền của người dùng không
• Quyền dự án có bị tập trung cao độ hay không
• Tình hình phát hành token có nhất quán với whitepaper không

Thực hiện thẩm định kĩ lưỡng

Trước khi đầu tư, nhà đầu tư nên:

• Nghiên cứu kỹ lưỡng bối cảnh và thành tích của đội ngũ dự án
• Xác minh hợp đồng thông minh đã được kiểm toán bởi bên thứ ba đáng tin cậy
• Hiểu rõ tài liệu như whitepaper, trang web của dự án
• Cảnh giác với sự thổi phồng quá mức và tâm lý FOMO
• Dành đủ thời gian để tiến hành điều tra kỹ lưỡng

Kết luận

Rug Pull đã trở thành vấn đề nghiêm trọng trong lĩnh vực tiền điện tử, gây ra thiệt hại lớn. Các nhà đầu tư nên nâng cao cảnh giác, học cách nhận diện dấu hiệu rủi ro, thực hiện nghiên cứu đầy đủ. Đồng thời, các bên trong ngành cũng cần cùng nhau nỗ lực, ngăn chặn và trừng phạt những hành vi lừa đảo như vậy, bảo vệ sự phát triển lành mạnh của thị trường.